การพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรรมยั่งยืนจังหวัดพะเยา สู่การสร้างชุมชนนวัตกรรม ปีที่ 2

ชื่อโครงการ

คำสำคัญ

บทคัดย่อ

แผนงานวิจัย การพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรรมยั่งยืนจังหวัดพะเยา สู่การสร้างชุมชนนวัตกรรมปีที่ 2 มีโครงการย่อย 3 โครงการ โดยมีโครงการด้านการพัฒนานวัตกรรมด้านการผลิตต้นทาง และการตลาดต่อเนื่อง จากปีที่ 1 ได้แก่ โครงการวิจัยการพัฒนาชุมชนนวัตกรรมด้วยองค์ความรู้ด้านเกษตรอินทรีย์ ของเครือข่ายเกษตรกรรมยั่งยืนจังหวัดพะเยาปีที่ 2 และโครงการการยกระดับห่วงโซ่คุณค่าสินค้าเกษตรอินทรีย์ของสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนพะเยาเชื่อมโยงเครือข่ายระดับจังหวัดและประเทศของเครือข่ายเกษตรกรรมยั่งยืน จังหวัดพะเยา และได้เพิ่มงานวิจัยด้านแปรรูป การบริหารจัดการและการพัฒนาแปรรูปผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตรอินทรีย์ในกลุ่มสมาชิกสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนพะเยาเป็นงานวิจัยเพื่อยกระดับเกษตรกรสมาชิกสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนจังหวัดพะเยาสู่การเป็นต้นแบบของชุมชนนวัตกรรมด้านเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม ร่วมกันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทั้งต้นทางการผลิต การแปรรูปเพิ่มมูลค่า จนถึงขบวนการทางการตลาด โดยใช้ชุมชนต่างๆในจังหวัดพะเยาที่เป็นสมาชิกสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนพะเยา จำนวน 17 ชุมชนเป็นต้นแบบการผลิตพืชอินทรีย์และแปรรูปเพิ่มมูลค่า โดยเกณฑ์ที่ใช้การคัดเลือกชุมชนเป้าหมายคือเป็นกลุ่มเกษตรกรที่มีศักยภาพสูง มีทัศนคติและแนวคิดที่ดีในการทำเกษตรอินทรีย์ เป็นกลุ่มที่มีความเข้มแข็งและผู้นำมีความเสียสละ รวมทั้งมีความพร้อมและมีความมุ่งมั่นในการทำระบบเกษตรอินทรีย์เพื่อความยั่งยืน โดยนำภูมิปัญญาเดิมที่กลุ่มเกษตรกรมีอยู่แล้วร่วมกับองค์ความรู้ในการทำเกษตรอินทรีย์ ผ่านกระบวนการวิจัยแบบมีส่วนร่วมของชุมชนและนักวิจัยชุมชนที่เป็นทั้งนักวิจัยหลักและนักวิจัยพี่เลี้ยง โดยงานวิจัยหรือนวัตกรรมที่ส่งต่อเป็นนวัตกรรมที่แก้ไขปัญหาการผลิต การแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าและการจัดการผลผลิตล้นตลาดในบางฤดูกาล รวมถึงยกระดับห่วงโซ่คุณค่าด้านการตลาด โดยมีการบูรณาการในรูปแบบจตุภาคี คือ ภาคประชาสังคม ได้แก่ เกษตรกรที่เป็นสมาชิกสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนพะเยา ภาคการศึกษา ได้แก่ นักวิจัยมหาวิทยาลัยพะเยา ภาครัฐและรัฐวิสาหกิจ ได้แก่ สำนักงานเกษตรพะเยา องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น เทศบาล ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตรพะเยา และภาคธุรกิจ ได้แก่ ห้างท็อปพะเยา บริษัทสุขทุกคำ จำกัด ซึ่งได้พัฒนาขบวนการวิจัยร่วมกับนวัตกรชาวบ้าน และพัฒนาผลผลิตให้มีคุณภาพ พัฒนาช่องทางการจัดจำหน่ายในตลาดเป้าหมาย 5 ร. ได้แก่ ร้านค้าชุมชน โรงเรียน โรงพยาบาล ร้านอาหาร และโรงแรม และมีแนวโน้มสู่การพัฒนาสินค้าเกษตรอินทรีย์สู่ตลาดต่างประเทศ โดยนวัตกรชุมชนสามารถเป็นต้นแบบของการพัฒนาองค์ความรู้ และถ่ายทอดให้กับผู้สนใจอื่นต่อไปได้ นอกจากนี้ได้มีการศึกษาในประเด็นของผลกระทบทางเศรษฐกิจของชุมชนนวัตกรรมทั้ง 17 ชุมชน ผลการวิเคราะห์มูลค่าทางเศรษฐกิจของชุมชนนวัตกรรม ก่อนเริ่มดำเนินโครงการมีมูลค่ารวมทั้งหมดเท่ากับ 3,248,014 บาท และภายหลังดำเนินโครงการมีมูลค่าเศรษฐกิจรวมทั้งหมดเท่ากับ 4,112,493 บาท ซึ่งเพิ่มขึ้นจากเดิมเท่ากับ 26.6 % โดยชุมชนตำบลบ้านตุ่นมีมูลค่าเศรษฐกิจเพิ่มขึ้น 48.1% มากที่สุด ลำดับที่ 2 ชุมชนตำบลบ้านต๊ำ มูลค่าทางเศรษฐกิจเพิ่มขึ้น 39.0 % และ 4) ผลการวิเคราะห์มูลค่าทางสังคม (ก่อนและหลังเข้าร่วมโครงการ) ของโครงการชุด มีค่าเท่ากับ 1.55 ข้อเสนอแนะจากการวิจัยสำหรับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง สามารถสรุปข้อค้นพบที่ควรพิจารณาให้ได้รับการพัฒนาต่อไป 1) การพัฒนาระบบการจัดการขนส่งสินค้าที่มีคุณภาพและต้นทุนที่เหมาะสม 2) ควรมีการสนับสนุนการนำวัตถุดิบอินทรีย์มาแปรรูปให้มากขึ้น 3) การกำหนดให้มีจุดรวบรวมและกระจายสินค้าเกษตรอินทรีย์ของจังหวัดพะเยา 4) การให้ความรู้ด้านการบริหารจัดการทุกมิติให้กับวิสาหกิจเพื่อสังคมในจังหวัดพะเยาเพื่อความยั่งยืนในการดำเนินธุรกิจ